Ketika Malaysia terus berkembang dalam pencapaian sukan antarabangsa, terdapat jurang besar dalam sokongan persaraan untuk atlet juara dunia.

Walaupun negara ini mempunyai skim pencen untuk pemenang pingat Olimpik, penghargaan dan sokongan yang sama tidak diberikan kepada atlet yang mencapai status juara dunia di luar rangka kerja Olimpik. Kekurangan ini bukan sahaja merugikan mereka yang telah mendedikasikan hidup mereka untuk mengharumkan nama Malaysia, tetapi juga melemahkan semangat atlet yang bercita-cita tinggi dalam sukan yang tidak termasuk dalam sukan Olimpik.

Situasi Semasa: Jurang dalam Kebajikan Atlet

Sistem sedia ada memberikan jaminan kewangan seumur hidup untuk pemenang pingat Olimpik, tetapi ramai bekas juara dunia seperti Al Jefferi Jamari dari sukan silat, Datuk Nicol David dari sukan skuasy, Sazali Samad dari sukan bina badan dan lain-lain lagi tidak mendapat penghargaan yang setara. Kekurangan skim pencen khusus untuk atlet ini menimbulkan persoalan penting: Mengapa atlet bertaraf dunia yang sama-sama menyumbang kepada legasi sukan negara tidak diberi penghargaan yang sewajarnya?

Tambahan pula, ketiadaan sokongan persaraan yang menyeluruh boleh menyebabkan kesukaran kewangan bagi atlet yang bersara, dan mengurangkan kualiti hidup mereka. Ini juga memberi isyarat kepada generasi muda bahawa kejayaan dalam sukan di luar konteks Olimpik kurang dihargai. Dalam sebuah negara yang berbangga dengan kecemerlangan sukan, isu ini perlu diberi perhatian segera.

Pembelajaran dari Model Global

Negara seperti Kanada, Australia, Jerman, dan Amerika Syarikat telah lama mengiktiraf keperluan untuk sistem persaraan yang kukuh bagi memastikan kestabilan kewangan dan sokongan kerjaya bagi atlet mereka. Model-model ini menjadi penanda aras yang boleh diikuti Malaysia dalam membina pendekatan menyeluruh untuk kebajikan atlet.

1. Kanada – Program Bantuan Atlet (AAP) memberikan pendapatan tetap kepada atlet semasa dan selepas kerjaya mereka, disertai dengan sokongan untuk peralihan kerjaya.

2. Australia – Model hibrid melibatkan kerjasama awam-swasta, di mana kerajaan bekerjasama dengan korporat untuk membiayai pencen dan program latihan kerjaya bagi atlet yang bersara.

3. Jerman – Sistem gabungan sokongan kerajaan dan sumbangan daripada organisasi swasta, menyediakan pelan pencen yang selamat serta manfaat sosial yang meluas untuk atlet.

4. Amerika Syarikat – Jawatankuasa Olimpik dan Paralimpik Amerika Syarikat (USOPC) dan liga sukan profesional menawarkan pelan persaraan berstruktur berdasarkan tahun perkhidmatan dan prestasi, mewujudkan jaringan keselamatan yang boleh dipercayai.

Kerangka Cadangan untuk Malaysia: Skim Pencen Atlet Nasional

Malaysia harus mempertimbangkan untuk mengguna pakai model pencen hibrid yang menggabungkan sokongan sektor awam dan swasta, disesuaikan dengan keperluan khusus atlet juara dunia. Skim yang dicadangkan harus dibina di atas asas berikut:

1. Mewujudkan Skim Pencen Nasional untuk Atlet

Skim Pencen Nasional perlu diwujudkan di bawah Kementerian Belia dan Sukan, yang meliputi atlet yang mencapai status juara dunia dalam sukan yang diiktiraf. Skim ini perlu menyediakan pencen bulanan yang mencerminkan tahap pencapaian dan sumbangan atlet, diselaraskan pada peratusan tertentu daripada gaji bulanan purata pekerja profesional di Malaysia. Ini memastikan pencen yang diterima bermakna dan setara dengan sumbangan mereka kepada negara.

2. Menggunakan Kerjasama Awam-Swasta

Kerajaan perlu melibatkan sektor swasta secara aktif untuk menyokong skim pencen ini. Korporat boleh diberi insentif melalui pengurangan cukai, pengiktirafan, dan peluang penjenamaan. Pendekatan ini telah terbukti berkesan di Australia, di mana Aussie Athlete Fund menarik sumbangan korporat yang besar, memastikan program ini mampan tanpa membebankan kewangan kerajaan.

3. Melaksanakan Program Peralihan Kerjaya yang Komprehensif

Atlet yang bersara sering menghadapi kesukaran untuk beralih kepada kerjaya baru. Untuk menangani isu ini, kerajaan perlu mewujudkan kerjasama dengan institusi pendidikan dan perniagaan untuk menawarkan biasiswa, kaunseling kerjaya, dan program latihan. Memberi kuasa kepada atlet untuk membangunkan kemahiran baharu akan mengurangkan kebergantungan mereka kepada skim pencen dan membolehkan mereka mengejar kerjaya pasca-sukan yang bermakna.

4. Mewujudkan Dana Awam untuk Atlet Bersara

Dana awam perlu diwujudkan untuk menerima sumbangan daripada penaja korporat dan orang awam. Dana ini akan menyediakan sokongan tambahan untuk atlet yang tidak memenuhi kriteria untuk skim pencen utama tetapi masih berkhidmat dengan cemerlang untuk negara. Dana ini boleh diuruskan oleh badan neutral yang terdiri daripada wakil Kementerian, sektor swasta, dan persatuan atlet untuk memastikan ketelusan dan akauntabiliti.

Cadangan Strategik Pelaksanaan

Untuk memastikan kejayaan kerangka yang dicadangkan, pendekatan pelaksanaan yang berperingkat adalah perlu:

1. Pelaksanaan Berperingkat: Mulakan dengan menawarkan pencen kepada juara dunia yang telah bersara dan kemudian mengembangkan program ini untuk melibatkan atlet lain apabila skim ini matang.

2. Memperkukuh Literasi Kewangan: Membangunkan program literasi kewangan mandatori untuk atlet bagi membantu mereka menguruskan pendapatan semasa kerjaya aktif dan merancang persaraan dengan berkesan.

3. Kempen Kesedaran Nasional: Lancarkan kempen kesedaran untuk mengetengahkan kepentingan menyokong atlet yang bersara. Inisiatif ini boleh dimodelkan berdasarkan kempen yang berjaya di United Kingdom, yang telah mendapat sokongan meluas daripada orang awam dan korporat.

4. Insentif Berdasarkan Prestasi: Laksanakan sistem manfaat tambahan untuk atlet yang terus menyumbang kepada sukan melalui latihan, bimbingan, atau peranan pentadbiran selepas bersara.

Kesimpulan: Menjamin Masa Depan Legenda Sukan Malaysia

Ketika Malaysia berusaha untuk meningkatkan statusnya sebagai negara sukan, ia juga perlu memberi tumpuan kepada membina legasi sokongan untuk para juaranya. Skim pencen yang berstruktur dan mampan untuk atlet juara dunia bukan sahaja akan menghargai sumbangan mereka tetapi juga memberi inspirasi kepada generasi akan datang untuk mengejar kecemerlangan sukan.

Dengan menggunakan model hibrid yang menggabungkan sokongan kerajaan, penglibatan sektor swasta, dan sokongan masyarakat, Malaysia boleh memastikan bahawa legenda sukan kita bersara dengan bermaruah. Program sebegini akan menjadi bukti komitmen negara terhadap kebajikan atlet dan menjadikan Malaysia sebagai peneraju dalam memperjuangkan hak dan penghargaan atlet bertaraf dunia di Asia Tenggara.

Sudah tiba masanya kita mengambil tindakan dan memberikan sokongan persaraan yang sewajarnya kepada juara dunia kita—sebagai pengiktirafan terhadap pengorbanan mereka dan pelaburan dalam masa depan sukan Malaysia.

Dr Mohd Firdaus Abdullah
Pensyarah Kanan
Fakulti Sukan dan Sains Eksesais Universiti Malaya